Rosatom'un elektrik enerjisi bölümü, Yakutistan'daki düşük güçlü nükleer santralin işletmecisi oldu

Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un elektrik enerjisi bölümünün bir parçası olan Rosenergoatom Concern A.Ş., Yakutistan’da inşa edilen dünyanın ilk kara tabanlı küçük modüler reaktörü (SMR) Yakutsk’un işletmeci kuruluşu statüsü kazandı. İlgili kararname Rosatom Genel Müdürü Aleksey Likhachev tarafından imzalandı. 

Rusya’nın en son geliştirdiği düşük güçlü RITM-200N su soğutmalı SMR, kara tabanlı konuşlandırma için yenilikçi gemi teknolojisinin uyarlaması olma özelliği taşıyor. RITM-200 serisi reaktörler, Kuzey Kutbu’nun zorlu koşullarında en yeni Rus buzkıranlarda test edildi.

Geleneksel nükleer güç santrallere (NGS) kıyasla çok daha küçük olacak olan Yakutsk, boyutu sayesinde de kısa sürede inşa edilecek. Ust-Kuiga yerleşim yerindeki hazırlık çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. 250 kişilik ilk işçi kampının (VGS-1) inşaatına yönelik çalışmalar tamamlanırken, 2024 yılının dördüncü çeyreğinde tamamlanması planlanan 683 kişilik ikinci işçi kampının ilk etabının inşaatına başlandı. Ust-Kuiga yerleşim yerini Yakutsk sahasına bağlayan 12 km uzunluğundaki 1 numaralı yolun yapımına ve Pridorozhny taş ocağından toprak ve taş gibi malzemelerin çıkarılmasına da başlandı. 

Öte yandan bu yıl içinde üretim ve teknik temel ile inşaat ve montaj tesislerinin inşasının, inşaat sahasının tesviyesinin ve inşaat ile montaj çalışmalarının ana aşamasının başlaması planlanıyor. Geçici kış rotası işletimi döneminde öngörülen çalışmaların yapılabilmesi için 9,5 bin ton yükün getirilmesi planlanıyor.

Rusya’nın Arktik bölgesi, elektrik sıkıntısı çeken ve yerel enerji olmadan kalkınmanın imkânsız olduğu bölgelerden biri olma özelliğini taşıyor.   Devletin geliştirilmesine stratejik önem verdiği, bu bölgede büyük güç santrallerinin inşasının ekonomik açıdan mümkün olmaması sebebiyle Rosatom, bu tür bölgelerde düşük güçlü üretim projelerini artırmaya karar vermişti. Bu amaçla Pevek kentinde faaliyet gösteren yüzer nükleer güç santrali, halihazırda sadece Bilibino Nükleer Santrali’nin kapasitesinin yenilenmesiyle değil, aynı zamanda Baimsk cevher bölgesindeki projelerin uygulanmasıyla da ilgili sorunları çözüyor.

Rosatom ve Yakutistan hükümeti 2019 yılında ilk kara tabanlı küçük modüler reaktör Yakutsk’un inşa edilmesi için anlaşma imzaladı. Bu proje sayesinde Yakutistan’ın kuzeydeki ücra bölgeleri, Kyuchus altın yatağının ve diğer maden yataklarının geliştirilmesi için güvenilir ve yüksek kaliteli bir enerji kaynağı elde edecek. Nisan 2023’te Rusya Federasyonu Federal Çevre, Sanayi ve Nükleer Denetim Kurumu Rostekhnadzor’dan lisans alınmasıyla da bu projenin hayata geçirilmesinde önemli bir adım atılmış oldu. 

Yakutistan’da 55 MW kapasiteli RITM-200N reaktörüne dayalı Yakutsk, Rosatom’un kara tabanlı küçük modüler reaktör segmentindeki amiral gemisi projesi olma niteliği taşıyor. Proje kapsamında, RosEnergoAtom teknik müşteri ve işletmeci kuruluş, Rusatom Overseas A.Ş geliştirici, OKBM Afrikantov A.Ş, Devlet İhtisas Tasarım Enstitüsü ve diğer kuruluşlar ortak yüklenici olarak hareket ediyor. Yakutsk, Rusya’nın küçük ölçekli enerji mühendisliğinin ilk ürünlerinden biri olacak. Bununla beraber Rosatom’un planları diğer düşük kapasiteli projeleri de içeriyor. 

RITM serisi reaktörlere sahip modern küçük modüler reaktör tasarımları, çok seviyeli sistemler ve muhafaza bariyerlerinin yanı sıra aktif ve pasif güvenlik sistemlerinin kombinasyonu sayesinde elde edilen yüksek bir güvenlik seviyesine sahip. Söz konusu sistemler her türlü kaza olasılığını ve tesis tasarımına dahil edilen çeşitli seviyelerdeki bariyerler çevreye herhangi bir radyoaktif madde salımını ortadan kaldırıyor. Küçük modüler reaktörler bir bölgenin enerji açısından kendine yeterliliğini, özellikle enerji tüketen endüstriler için temiz enerji kullanımıyla istikrarlı güç ve ısı tedarikini sağlıyor, dizel olanlar da dahil olmak üzere mevcut üretim kaynaklarının değiştirilmesi sayesinde atmosfere zararlı madde salımını da azaltıyor.

Rosenergoatom Concern A.Ş, halihazırda Rusya’nın Çukotka özerk bölgesinde bulunan yüzer nükleer güç santrali de dahil olmak üzere 11 Rus NGS’sini işletiyor. Rusya’nın enerji dengesinde nükleer santraller tarafından üretilen elektriğin payı yaklaşık %20. Rusya Devlet Başkanı’nın talimatına göre 2045 yılına kadar bu oranın %25’e ulaşması amaçlanıyor. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı